image/svg+xml

2 november 1850 - Goed Nieuws van Hoeve 11

Verhaal

2 november 1850 - Goed Nieuws van Hoeve 11

Plaatje bij verhaal: 1920_hoeve_11_ommerschans.jpg

Gelukkig was er niet alleen maar verdriet op Hoeve nummer 11. Met de gruwelijke moord op Sientje Hoogenberk op 15 oktober en het overlijden van de weduwe Braxhoofden op 12 september kunnen we wel een beetje nuance gebruiken. Vandaag is er de blijde geboorte van een dochter. Klaaske Dijkstra begint haar levenspad, dat een lengte van 75 jaar, 1 maand en 18 dagen zal krijgen.

 


Tegelijk met de bouw van het bedelaarsgesticht, in het voorjaar van 1822, werden de eerste vier hoeves bij de Ommerschans gebouwd. Ik schreef hierover op 15 juli 1822, de dag dat Johannes Molenaar als eerste Hoevenaar op de Ommerschans zijn intrek nam in Hoeve 4, dezelfde hoeve die vandaag het nummer 11 draagt. In het verhaal van Molenaar zien we dat hoevenaars veelal werden gerecruteerd onder de vrije kolonisten van Frederiksoord, Wilhelminaoord en Willemsoord. Zo ook hoevenaar Klaas Pieters Dijkstra, de grootvader van Klaaske. Zij is zijn 7e kleinkind.

Dijkstra is afkomstig uit Dokkum. Hij is op 28 maart 1813 voor de tweede maal gehuwd, met Klaaske Egberts Kiestra. Hij heeft uit zijn eerste huwelijk 2 kinderen en is molenaarsknecht.

wiewaswie - allefriezen.nl - huwelijken Dockum 1813 

 

Met Klaaske krijgt hij in Dokkum 3 kinderen totdat het gezin op 15 augustus 1820 op contract met de Wees- en armvoogden te Dokkum in Kolonie III, Willemsoord, wordt geplaatst. Daar wordt dochter Anna Maria geboren.

In 1823 wordt hij geselecteerd om hoevenaar te worden op één van de nieuwe hoeven. Hij komt niet naar Ommerschans, maar wordt geplaatst in de nieuwe kolonie Veenhuizen, waar hij een hoeve bij gesticht Nr 1 onder zijn hoede krijgt. In 1832 wordt hij met zijn gezin overgeplaatst naar Ommerschans, naar Hoeve nr 15. Deze hoeve is op onderstaande kaart met het gele nummer 15 aangegeven. In 1838 is de hoeve hernummerd naar nummer 19. Deze hoeve lag op het grondgebied van de gemeente Ambt Ommen in het zogenaamde Varsenerveld.

Hoevenummering Ommerschans


Die plaatsaanduiding wordt pijnlijk onderstreept in twee overlijdensactes: op 28 oktober overlijdt zoon Pieter, 14 jaar oud, en zes weken later overlijdt dochter Anna Maria, 12 jaar oud. Vader Klaas Dijkstra doet zelf aangifte en zijn buurman, hoevenaar Jan Vossebelt van Hoeve nr 16, staat hem bij. Bij de eerste aangifte wordt als beider beroep genoteerd: arbeider. Zes weken later zijn ze beiden landbouwer, dat komt korter bij de waarheid.

bonmama.nl - familysearch.org - overlijdens Ambt Ommen 1834

 

In 1838 trouwt dochter Dieuke met hoevenaarszoon Gerrit Jan Keijzer, zoon van Antonie Keijzer, die twee jaar daarvoor is overleden. Gerrit Jan is hoevenaar op hoeve nr 10 (gele nummers) die in datzelfde jaar 1838 wordt hernummerd tot hoeve nummer 2. Deze hoeve ligt sinds 1 januari 1837 binnen de gemeente Avereest. Op die datum is de gemeente namelijk uitgebreid ten kosten van de gemeente Ambt Ommen. Lekker lastig als je op zoek bent in de Burgerlijke Stand!

De familie Keijzer is afkomstig uit Zaltbommel. Op 11 juli 1821 zijn ze in kolonie IV, Wilhelminaoord, geplaatst en op 14 september 1825 werden ze bevorderd tot hoevenaar te Ommerschans op hoeve No 17 (gele nummers). Hun oudste zoon Gerrit Jan trouwde dus met hoevenaarsdochter Dieuke Dijkstra, dochter Jannetje trouwde met Christiaan Omvlee, hoevenaarszoon van hoeve nummer 16 (geel).

Het huwelijk van Gerrit Jan Keijzer en Dieuke Dijkstra bleef kinderloos. Na het overlijden van Gerrit Jan in 1843 hertrouwde Dieuke met hoevenaar Ferdinand Albrecht Götz. Zij kregen zeven kinderen, de eerste zes aan de Ommerschans en de laatste in Veenhuizen.

Zoon Durk Dijkstra, tweelingbroer van Dieuke, trouwt op 24 juni 1842 in Stad Ommen met Maria Wilhelm. Zij is de dochter van veearts Johannes Wilhelm en Lena Fest. Johannes Wilhelm lijkt me zo'n Rock 'n Roll voorouder te zijn die je iedereen toewenst. Die verdient een eigen verhaal elders in het jaar. Om een tipje van de sluier op te lichten: Johannes en Lena zijn tweemaal in ondertrouw gegaan. De eerste keer op 9 augustus 1806 en de tweede keer op 20 april 1810. Hieronder de inschrijving van die eerste keer.

stadsarchief Amsterdam - ondertrouw 1806

 

We zien dat Johannes Wilhelm, 21 jaar oud en afkomstig van Hessel Cassel, netjes de acte van ondertrouw tekent met zijn verloofde, de Amsterdamse Lena Fest. Echter, de acte is doorgehaald en de reden lezen we in de kantlijn: deze personen hun geboden werden geroyeerd omdat de bruidegom de bruid verlaten heeft

In 1810 is het huwelijk alsnog gesloten...

stadsarchief Amsterdam - ondertrouw 1810


Als het gezin op 24 november 1825 vanuit Amsterdam als arbeidershuisgezin in het Derde Gesticht te Veenhuizen wordt geplaatst (net als het gezin van Pieter Gijben dat we kennen van het Pauperparadijs), hebben ze vier kinderen. Gelet op de afstand tussen de kinderen zijn er wellicht meer geweest, die jong zijn overleden. 

Opvallend is dat het gezin Wilhelm op 14 mei 1826 naar de Ommerschans wordt overgeplaatst. Wilhelm wordt daar aangesteld als veearts. Daar blijft hij de rest van zijn leven (tot 1872) wonen.

Op een loonstaat van geëmployeerden op de Ommerschans van 1834 zien we de hoofdrolspelers op een rij staan.

AsnDA_0186_145_0233 Post van Weldadigheid 1834

 

We zien dat veearts Wilhelm met een salaris van 3 gulden 75 per week een kwartje meer verdient dan de hoevenaren Dijkstra, Keizer, Vossebelt en Omvlee.

Terug naar het huwelijk van Durk Dijkstra en Maria Wilhelm, op 24 juni 1842 in het gemeentehuis van Ommen.

 

bonmama.nl  familysearch.org - huwelijken Stad Ommen 1842

 

Een degelijk huwelijk: bruidegom en bruid betrekken Hoeve nummer 11 (groen op de kaart) en 14 maanden na sluiting van het huwelijk wordt hun eerste kind daar geboren: dochter Djoke. Het meisje overlijdt na 3 dagen, maar de volgende zwangerschap laat niet lang op zich wachten: binnen het jaar wordt zoon Johannes geboren. Een opvallende naamkeuze: de schoonvader wordt als eerste vernoemd. Zoon Klaas komt in 1847 en vandaag, 2 november 1850, ligt dochter Klaaske in de wieg, vernoemd naar grootmoeder Dijkstra.

 

bonmama.nl - familysearch.org - Stad Ommen geboortes 1850

 

Klaaske is vier jaar oud als haar moeder opnieuw zwanger is. Op 3 juni 1855 wordt een levenloos kind geboren. En pas drie jaar later krijgt Klaaske een broertje, die de naam Charles Adrianus krijgt. Hij is vernoemd naar Charles Adriën Vereul, zwager van Durk en Maria.

Na deze zoon worden er nog twee kinderen geboren, die beide jong overlijden. Zo worden er van de 8 kinderen slechts 3 volwassen, die opgroeien op hoeve nr 11.


Magere Oogst

In de archieven van de Maatschappij vinden we een grote verscheidenheid aan rapportages. Daar kunnen managers van tegenwoordig een puntje aan zuigen! Zo vinden we een gedegen analyse van kosten en baten per hoeve op de Ommerschans over het jaar 1855.

 

NL-AsnDA_0186_3305 vergelijkende staat van opbrengsten der hoeven te Ommerschans 1855

Klik op de afbeelding om deze als pdf bestand in een apart venster te openen, opdat U in kunt zoomen.

We zien dat Durk Dijkstra in de middenmoot van deze competitie is beland met een zuivere opbrengst van 107 gulden en 15 cent per bunder land. Winnaar met kop en schouders is Pieter Cornelis Postema op hoeve 5, de hoeve bij Ommerschans. Maar dat mag ons niet verbazen. Postema is de directeur van de landbouw en hij is het aan zijn stand verplicht om de ranglijst aan te voeren.


Nageslacht

De drie volwassen kinderen van Durk en Maria zorgen niet voor een grote schare aan kleinkinderen. Zoon Johannes wordt timmerman. Hij trouwt op 3 december 1864 met de hoogzwangere Roelofje van Spil. Lang zal hij niet genieten van zijn zoon Durk Dijkstra, want op 22 december 1865 is hij reeds overleden. Roelof hertrouwt in 1868 met Laurens Verharen, veldwachter op Ommerschans. Zij krijgen samen nog twee dochters, stiefzusjes van Durk.

De jongste zoon, Charles Adrianus, wordt onderwijzer. Hij trouwt in 1890 te Harderwijk met de 38-jarige Geziena Klaassen. Het huwelijk blijft kinderloos.

En dus zijn alle ogen gericht op dochter Klaaske Dijkstra, vandaag geboren. Zij trouwt in 1869 met de timmerman Hermanus Klaver.


bonmama.nl - familysearch.org - Avereest huwelijken 1869

 

Hermanus past helemaal in de traditie van dit verhaal. Zijn grootouders van vader's en moeder's zijde behoren tot de oer-kolonisten in de proefkolonie Frederiksoord. Grootvader Dirk Klaver komt op 2 november 1818 met zijn gezin van Harderwijk naar Frederiksoord. Grootvader Frans Nak komt daar met zijn gezin 3 dagen eerder aan vanuit hun woonplaats Harlingen.

Vader Giliam Klaver trouwt op 9 mei 1839 te Vledder met moeder Frederika Nak. Zij krijgen 12 kinderen, waarvan de eerste zes -waaronder Hermanus- geboren worden te Frederiksoord. In 1848 wordt Giliam Klaver aangesteld als hoevenaar op Ommerschans. Daar worden de andere zes kinderen geboren. In het overzicht van 1855, hierboven, zien we Giliam Klaver op hoeve nr 19 met een opbrengst van iets meer dan 91 gulden per bunder.

Hermanus Klaver en Klaaske Dijkstra vestigen zich in Dedemsvaart. Daar worden drie kinderen geboren. De jongste twee overlijden jong en ook Hermanus Nak overlijdt veel te jong, op 8 maart 1878. Klaaske blijft achter met haar dochter Maria Helena. Maar ze blijft niet lang alleen. Tien maanden na het overlijden van haar man hertrouwt ze met de schoenmaker Jan Verwer, die nog maar 7 maanden weduwnaar is. Jan heeft uit zijn eerste huwelijk geen kinderen en ook zijn tweede huwelijk met Klaaske Dijkstra blijft kinderloos. Zo groeit dochter Maria Helena Klaver als enig kind op. Ze verhuizen een paar keer in Dedemsvaart en landen uiteindelijk in september 1885 in het centrum van het dorp, wijk D nr 260. Het tegenwoordige adres is Moerheimstraat 14.

beeldbankavereest.nl - foto 20994 - Moerheimstraat 14

 

We zien hier het bewuste pand omstreeks 1916. Schoenmaker Jan Verwer had hier zijn schoenmakerij tot aan zijn overlijden in 1907. In 1913 heeft horlogemaker Willem Hoekstra (hier in beeld) zijn intrek in de winkel genomen en is de weduwe Verwer -onze Klaaske Dijkstra- naar de linkerzijde van het pand verhuisd.


atlasavereest.nl - Avereest sectie L



Hier zien we het perceel sectie L nummer 2064 (geel) dat volgens de kadasterboekhouding omstreeks 1886 in het bezit kwam van Jan Verwer. Het bleef familie-bezit tot in de jaren '30.

Dochter Maria Helena Klaver heeft hier gewoond tot 1890, het jaar waarin ze trouwde met koperslager Andries Sierink in Hardenberg. Zij verhuisde naar Hardenberg en het stel kreeg 5 kinderen en een flinke schare aan kleinkinderen. Via dit pad is de bijzondere hoevenaars genenmix in een oer-Hardenbergse familie terecht gekomen.


bonmama.nl - de oer-kolonie voorouders van Maria Helena Sierink-Klaver

 

Drie Maal

Al voor het overlijden van Jan Verwer in 1907 verbleven er tal van kostgangers bij Klaaske Dijkstra. Haar eigen ouders brachten hier hun laatste jaren door en ook haar eerste schoonvader Giliam Klaver woonde hier zijn laatste jaren tot aan zijn overlijden in 1905. In 1916 is Klaaske voor de derde maal gehuwd, in Zwolle, met timmerman en tweevoudig weduwnaar Hendrikus van der Sluijs. Ze woonden in Zwolle tot 1919, daarna namen ze samen hun intrek in dit pand aan de Moerheimstraat en daar overleed Klaaske op 20 december 1925.


bonmama.nl - familysearch.org - overlijdens Avereest 1925

 


Via de genealogische kaart van Klaaske Dijkstra hebben we toegang tot al haar relaties tot alle bronnen die via bonmama.nl ontsloten zijn en waarin zij voorkomt, in haar geval 25 maal (of inmiddels meer). Door de links op de persoonsnamen in dit verhaal spring je naar de genealogische kaart van ieder persoon.


bonmama.nl - genealogische kaart van Klaaske Dijkstra met 26 links naar bronnen

 

lees ook:

 

 

 

 

Auteur:Helmuth Rijnhart
Trefwoorden:Maatschappij van Weldadigheid, Ommerschans, Hoevenaars
Periode:1850-1851
Locatie:Overijssel
Thema's:Dagelijks nieuws van de Ommerschans, Verhalen

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.