image/svg+xml

23 november 1826 - Bekend en Onbekend uit Zutphen

Verhaal

23 november 1826 - Bekend en Onbekend uit Zutphen

Plaatje bij verhaal: berkelpoort.jpg

Vandaag twee nieuwe kolonisten uit Berkel- en IJsselstad Zutphen. Zijn naam: Jacobus Gijsbert te Boekhorst, geboren te Bredevoort, 37 jaar oud, 5 voet en 5 duim lang en een weinig pokdalig. Haar naam: Anna Maria, verdere gegevens onbekend. Ze is 5 voet lang en ze stamelt.

 


Anna Maria

 

We vinden haar in het inschrijvingsregister van Ommerschans.

NL-AsnDA_0137.01_424_0198 Inschrijvingsregister Ommerschans 1826

 

Haar inschrijving spreekt voor zichzelf. Anna Maria. Ze stamelt. Ze kan niet duidelijk maken waar ze vandaan komt, wie haar ouders zijn of hoe oud ze is.

Bij de Permanente Comissie in Den Haag wordt een schaduwregister van bedelaar-kolonisten bijgehouden.
Daar dringt men er op aan om dan toch in elk geval een schatting van haar leeftijd te maken. Nou goed dan, 26 a 27 jaar. En dus legt men daar vast: 1799 a 1800.

 

NL-AsnDA_0186_1444_0037 schaduwregister Ommerschans 1826

 

Op 4 oktober 1827, ruim 10 maanden na haar aankomst in Ommerschans, wordt Anna Maria naar Veenhuizen gebracht. Daar wordt ze opgenomen in het Tweede Gesticht, in die tijd de dependance van de Ommerschans, tegenwoordig het gevangenismuseum. Het enige wat ik daar van haar vond is haar overlijden, vijf en een halve maand later, op 24 maart 1828.


alledrenten.nl - overlijdens Norg 1828


We zien in de overlijdensakte dat men er ook in Veenhuizen niet in is geslaagd om meer van haar te weten te komen.

De Stad Zutphen lijkt te grossieren in anonieme Anna Maria's. Want op 15 mei 1832 wordt de volgende ingeschreven in de Ommerschans...

 


Jacobus Gijsbert te Boekhorst

 

Van Jacobus Gijsbert te Boekhorst weten we veel meer.

 

NL-AsnDA_0137.01_424_0198 Inschrijvingsregister Ommerschans 1826

 


Dat is tenminste duidelijke taal! Geboren te Bredevoort op 24 februari 1788 en zoon van Pieter te Boekhorst en Trijntje Twello. Dat is informatie waar je mee verder kunt. Zo vind ik Jacob in een militair Stamboek. Hij blijkt in de voorgaande jaren een militaire carrierre te hebben gehad.

 

familysearch.org - militair stamboek 1806

 

Ik ben niet geschoold in het interpreteren van het militair stamboek, maar ik meen uit de registratie te mogen opmaken dat Jacob in 1806 -17 jaar oud- vrijwillig dienst heeft genomen, dat hij in 1812 uit dienst is gekomen, dat hij in 1815 als remplacant is opgeroepen en tot 1820 heeft gediend. Hij is dus al weer 6 jaar uit dienst en hij is er kennelijk niet in geslaagd om zelfstandig zijn draai te vinden in de burgermaatschappij. Daarom is hij vandaag ingeschreven te Ommerschans. Maar wat zien we nog meer... Zijn vader heet hier Wander te Boekhorst en zijn moeder is Geertruida Engelina Wurms. Is dit wel dezelfde Jacob? Ik denk het wel (totdat U mij op andere gedachten brengt) want de geboorteplaats, -dag en -maand komen overeen. Dat het jaartal één jaar verschilt, daar ben ik inmiddels aan gewend.

Desertie

Terug naar het inschrijvingsregister. Daar zien we dat hij op 24 juni 1827 is vermist. Gedeserteerd dus. 

Hier zou het verhaal over Jacob te Boekhorst waarschijnlijk ophouden, ware het niet dat we intussen toegang hebben tot de Post van Weldadigheid. En daar duikt bijvoorbeeld een brief op van de Minister van Binnenlandse Zaken van 13 december 1826, die daarin aangeeft dat de bedelaars-kolonist Derk te Boekhorst vermoedelijk de zoon is van Jacob te Boekhorst.
Ik vind deze Derk te Boekhorst onder inschrijvingsnummer 2355, later hernumerd naar 1335. Hij is op 10 september 1826 door dezelfde gemeente Zutphen naar de Ommerschans gestuurd. Een jongen van 9 jaar oud, zonder zijn ouders....

Tien weken na zijn inschrijving arriveert zijn vader op de Schans. Van zijn moeder ontbreekt vooralsnog ieder spoor.



NL-AsnDA_0137.01_424_0186 Inschrijvingsregister Ommerschans 1826

 


We zien dat Derk inderdaad de zoon is van Jacob Gijsbert te Boekhorst en Cornelia de Spaa. Hij zou geboren zijn te Brussel in 1817. En wat zien we nog meer -behalve dat de jongen onder de maat is-; hij is vermist op 24 juni 1827. Tegelijk dus met zijn vader!

Wat zien we nog meer in de Post?
Een brief van 28 november 1827, namens Zijne Koninklijke Hoogheid prins Frederik der Nederlanden, zoon van Koning Willem I en beschermheer van de Maatschappij van Weldadigheid.



NL-AsnDA_0186_88_0380 Post van Weldadigheid 1827

 


Prins Frederik heeft twee rekwesten gekregen, van H. van Rosmalen en J.G. te Boekhorst, die beiden verzoeken om ontslag voor G. van Putten, minderjarig kind van H. van Rosmalen. In de kantlijn staat met potlood geschreven dat te Boekhorst en van Rosmalen op 14 juni 1827 gedeserteerd zijn. Hoe zit dat?

 

NL-AsnDA_0137.01_424_0186 Inschrijvingsregister Ommerschans 1826

 

In het inschrijvingsregister vinden we Hendrika en haar zoon Gerrit van Putten, opgezonden vanuit Amsterdam en ingeschreven te Ommerschans op 11 mei 1826. En wat zien we? Hendrika van Rosmalen is er op 24 juni 1827 ook tussenuit geknepen, samen met Jacob te Boekhorst en zijn zoon. Hadden ze Gerrit dan niet mee kunnen nemen? En wat een brutaliteit! Er vandoor gaan en een half jaar later aan Zijne Koninklijke Hoogheid vragen of ie de Maatschappij de opdracht wil geven de achterblijver ook even vrij te laten...

Ik heb het formele antwoord van de Maatschappij er nog niet bij gezocht, maar de uitkomst is duidelijk. Gerrit blijft in de Ommerschans. Zo komen we hem op 7 maart 1830 tegen in de notulen van de Raad van Tucht, als hij 6 dagen celstraf krijgt ("om den anderen dag in boeijen") als hij een paar schoenen heeft ontvreemd uit de fabriek.

 

NL-AsnDA_0186_1623 Raad van Tucht Ommerschans 1830

 


Tenslotte krijgt Gerrit van Putten op 19 november 1832 ontslag. Zou hij zijn moeder snel hebben terug gevonden? Ik vond haar, met haar partner in Crime Jacob te Boekholt, in de Katshoek te Rotterdam in 1828, waar Jacob aangifte doet van de geboorte van zijn dochter Jacoba Maria.



Stadsarchief Rotterdam - wiewaswie.nl - Familysearch.org - geboortes Rotterdam 1828

 


Zoals U ziet, is de prijs voor de netste geboorteactes in 1828 aan Rotterdam voorbij gegaan. Maar we kunnen wel ontcijferen dat Jacob koopman is en dat hij op dat moment niet gehuwd is met Hendrika van Rosmalen, maar dat hij wel erkent vader van het kind te zijn.

Dit kind overlijdt op 7 december 1830 in 's Hertogenbosch. Jacob is dan korporaal bij het Reserve Bataillon der 13e afdeling Infanterie. Hij heeft dus voor de derde maal voor een militaire loopbaan gekozen. Op 9 september 1832 bevalt Hendrika opnieuw van een dochter, die ook de namen Jacoba Maria krijgt.

 

wiewaswie.nl - zoekakten.nl - familysearch.org - geboortes s-Hertogenbosch 1832

 


Jacob heeft niet lang van dit jonge geluk mogen genieten. Hij overlijdt op 15 december 1835 te Vlissingen in de infirmerie (de ziekenzaal) van zijn Bataillon.



Zeeuws Archief - overlijdens Vlissingen 1835

 


Zijn vrouw (het staat voor mij niet vast dat ze daadwerkelijk gehuwd zijn), de gewezen koloniste Hendrika van Rosmalen, vinden we in 1855 terug in het plaatsje Watergraafsmeer, onder de rook van Amsterdam. Daar trouwt dochter Jacoba Maria -inmiddels 23 jaar oud- met Cornelis Slinger. Aan hun huwelijksacte zie ik op het eerste gezicht niets bijzonders, maar de huwelijksbijlagen leveren een bijzonder detail op: Op het certificaat van de Nationale Militie zien we dat Cornelis, die vijf achtereenvolgende jaren is vrijgesteld van Militair Dienst "uit hoofde van te klein te zijn",  onder voogdijschap valt van de regenten van de Stadsaalmoezenierskamer te Utrecht en dat hij als beroep "kolonist" heeft staan. Heeft hij dan ook een link met de koloniën?



wiewaswie.nl - familysearch.org - huwelijken Watergraafsmeer 1855

 


Zijn moeder blijkt in 1832 te Utrecht zijn overleden. Zijn vader, Hendrik Slinger, bleef daar met drie jonge kinderen achter. Diens overlijden vind ik in Veenhuizen in 1856. Dat betekent dus dat hij nog leefde toen Cornelis trouwde. Dan is de huwelijksacte dus toch bijzonder: bijzonder fout!



wiewaswie.nl - familysearch.org - huwelijken Watergraafsmeer 1855

 


Want hier lezen we dat toch echt Cornelis' ouders beide overleden zijn. Maar de bewijsstukken daarvoor ontbreken in de huwelijksbijlagen. Het moet dus een aanname van de ambtenaar zijn geweest en wellicht heeft Cornelis in die tijd er werkelijk geen weet van gehad dat zijn vader zijn laatste dagen sleet in Veenhuizen.
Hoe de Kolonie-carierre van vader Hendrik Slinger er uit ziet, zien we op zijn genealogische kaart, waarop alle registraties in het inschrijvingsregister gekoppeld zijn.

 

bonmama.nl - genealogische kaart van HBSN 104668 Hendrik Slinger


We zien dat Hendrik Slinger vanaf 6 augustus 1835 tot aan zijn overlijden op 5 december 1856 met slechts 4 korte onderbrekingen in de koloniën heeft verbleven. Zijn kinderen moet hij uit het oog zijn verloren.

Zoon Cornelis Slinger en zijn echtgenote Jacoba Maria te Boekhorst krijgen in hun woonplaats Watergraafsmeer vier kinderen, maar bij de geboorte van de laatste overlijdt Jacoba Maria in het kraambed. Acht maanden later hertrouwt Cornelis met Alida Meijer en zij krijgen samen nog 2 kinderen.

bonmama.nl - genealogische kaart van HBSN 104666 Cornelis Slinger


Als zijn jongste kind 5 jaar oud is, overlijdt Cornelis zelf. Van zijn zes kinderen -alle zoons- worden er vier volwassen en trouwen er drie, die voor een flink nageslacht zorgen.

 

bonmama.nl - nakomelingen Cornelis Slinger



Sinds ik dit verhaal schreef, in 2018, heb ik regelmatig gecheckt of er een familie-link is tussen deze familie Slinger en de frontman van Drukwerk, Harry Slinger. En drie jaar later kwam dat bewijs alsnog...

klik op de afbeelding om het verhaal te lezen


lees ook

Auteur:Helmuth Rijnhart
Trefwoorden:Ommerschans, Maatschappij van Weldadigheid
Personen:Anna Maria Onbekend
Periode:1826-1828
Locatie:Overijssel
Thema's:Dagelijks nieuws van de Ommerschans, Verhalen

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.