image/svg+xml

27 juli 1824 - Terug naar Amsterdam

Verhaal

27 juli 1824 - Terug naar Amsterdam

Plaatje bij verhaal: Amstel_51.jpg

Dinsdag 27 juli 1824 op de Ommerschans. Niet het soort zomerdag waar je op hoopt. Het weerstation Zwanenburg rapporteert half bewolkt met een middag temperatuur van 15 graden Celsius. Het nieuwe Etablissement voor bedelaars is nu bijna 2 jaar open en de zalen zijn 's nachts gevuld met kolonisten. Overdag werken ze op het land of in de werkplaatsen rondom de Schans. Sinds de opening zijn er 1.587 kolonisten ingeschreven in Ommerschans. Van deze groep zijn er al 441 personen weer uitgeschreven. 221 van hen zijn gedeserteerd en de meeste van hen zijn niet opgepakt. 47 zijn er formeel ontslagen, 37 zijn er terug gezonden naar de gestichten waar ze vandaan kwamen, omdat ze niet geschikt zijn om te werken in Ommerschans. 139 zijn er er overleden. Bijna 10% in twee jaar tijd. Wegwezen dus, voor het te laat is!

foto boven dit artikel: Ned.Herv.Diaconie Mannen-en Vrouwenhuis aan de Amstel no 51, beeldbank stadsarchief Amsterdam

links.jpg


Vandaag moet het gebeuren. Haar naam is volgens het inschrijvingsregister Johanna Maria Blom, ingeschreven op 23 april 1823 onder Hoofdelijke Nummer 701. Ze maakte deel uit van een enorm transport uit Amsterdam: 100 kolonisten in één keer onder leiding van de Amsterdamse politie commissaris Christiaan Sepp. Zelfs de Nederlandsche Staatscourant maakte melding van dit transport.

 

Nederlandsche Staatscourant 23 april 1823

 


Sepp, commissaris van het 6e kanton te Amsterdam en zoon van de bekende tekenaar, graveur en uitgever Jan Christiaan Sepp (mede oprichter van het genootschap Felix Meritis), ziet het helemaal zitten met de Maatschappij van Weldadigheid. In De Bedelaarskolonie beschrijft Wil Schackmann hoe fanatiek Sepp meewerkt aan het deporteren van bedelaars uit Amsterdam naar de Ommerschans. Bovendien maakt Sepp -telg uit een artistiek geslacht- uitvoerige verslagen van zijn transporten. Met zijn vorige groep bedelaars is hij in januari 1823 over land naar de Ommerschans getrokken; een tocht van een week. Deze groep van 87 mannen en 13 vrouwen gaat per boot, over de Zuiderzee naar het Zwarte Water tot bij Hasselt. Daar overnacht de groep om de volgende ochtend in twee kleinere vaartuigen over de Dedemsvaart naar Ommerschans te worden gebracht. 

 

NL-AsnDA-0137.01-422 Inschrijvingsregister Ommerschans

 


Het oudste inschrijvingsregister van Ommerschans is in gebruik genomen toen de eerste bewoners van het nieuwe etablissement arriveerden, september 1823, nog voordat het gebouw officieel was opgeleverd. Dit register is het meest uitgebreide van alle registers die voor Ommerschans en Veenhuizen zijn gebruikt. In het signalement van de kolonist zijn namelijk ook de namen van de ouders vermeld.

 

NL-AsnDA-0137.01-422 Inschrijvingsregister Ommerschans

 


Zo zien we dat Johanna Maria Blom een dochter is van Jacob Blom en Geertrui Pardijs. Ze is geboren te Rotterdam op 1 februari 1868 en woonde laatstelijk te Amsterdam.

Johanna is dus 55 jaar oud, heeft een ingevallen aangezicht, maar is nog niet grijs. Ze komt samen met twee dochters, de 21-jarige  Jacoba van der Wacht, hoofdelijk nummer 702, en de 17-jarige Johanna Maria van der Wacht, hoofdelijk nummer 703. Weliswaar staat er niet letterlijk in het register dat de meisjes dochters zijn van No 701 (zoals men later wel zal registreren), maar de naam van hun moeder is eenduidig: Johanna Maria Blom.

Het is uitgerekend de jongste, Johanna Maria, die als eerste de benen neemt. Die vertrekt al na 1 maand verblijf in de Ommerschans, op 25 mei 1823, samen met haar leeftijds- en plaatsgenoot Johanna Wimmers, die één transport eerder, het beruchte voettransport in de winter van 1823, van Amsterdam naar de Ommerschans was gekomen. Johanna wordt al snel weer in de kraag gevat en op 12 oktober 1823 is ze al weer terug op de Schans, om op 4 december opnieuw te deserteren.

Moeder Johanna Maria Blom gaat er vandaag vandoor. In haar eentje. Ze laat haar dochter Jacoba achter op de Schans. Haar ontsnapping is succesvol; we zien haar niet terug op de Schans. Ruim een jaar later kan ze haar dochter Jacoba weer in haar armen sluiten, want die wordt op 15 october 1825 ontslagen op Ommerschans. Zoals het hoort!

Voor zover bekend blijven moeder en dochters de rest van hun leven uit de buurt van Ommerschans. Op wiewaswie.nl vinden we de huwelijken van beide dochters, in 1833 en 1835. Bij die huwelijken komen we iets meer te weten over hun voorouders. Zo blijkt Johanna Maria Blom in de geboorte actes van haar dochters de naam Paradijs te dragen, de naam die ze in Ommerschans op geeft als achternaam van haar moeder. Via de onmisbare website familysearch.org vinden we een schat aan informatie in de huwelijksbijlagen, zoals een uittreksel uit het doopregister van de westerkerk te Amsterdam.

 

huwelijksbijlagen Amsterdam 1833 Reg.3 fol.174v op zoekakten.nl

 


klik op deze afbeelding om naar Familysearch te springen. Je bladert dan zo door alle bijlagen bij dit huwelijk.

De bruid is niet in staat om een overlijdensacte van haar vader, Pieter van der Wagt, te overleggen. Over de reden daarvan worden we meer gewaar in de huwelijksbijlagen bij het huwelijk van haar zus Jacoba in 1835

 

huwelijksbijlagen Amsterdam 1835 Reg.3 fol.37v op zoekakten.nl

 

... dat gemelde Pieter van der Wagt in den Jare achttien honderd dertien alhier in het buiten Gasthuis buiten de Leidsche Poort is overleden. Dat tijdens het overlijden van gemelde Pieter van der Wagt de Directeur van het buiten Gasthuis voormeld tevens overleeden is en als toen geen behoorlijke aangave van het overlijden van Pieter van der Wagt is gedaan...

 Ook vinden het volgende pareltje in dezelfde huwelijksbijlagen:

huwelijksbijlagen Amsterdam 1835 Reg.3 fol.37v op zoekakten.

 

Een paar maanden na het huwelijk van Jacoba van der Wacht overleed politiecommissaris Christiaan Sepp, 62 jaar oud.

 

Opregte Haarlemmer Courant 17 december 1835

 


Johanna Maria Blom of Paradijs overleed in Amsterdam in 1848, op de gezegende leeftijd van 79 jaar. Ze woonde aan de Korte Amstelstraat, op een steenworp van de plaats waar 40 jaar later Circustheater Carré haar deuren zou openen. De aangifte van haar overlijden werd gedaan door haar beide schoonzoons Jan Hendriks en Pieter Johannes Heijmans.

 

overlijdensacte Johanna Maria Paradijs 1848 (Zoekakten.nl/Familysearch)

 

Sinds 1 januari 2017 zijn de gedigitaliseerde bronnen van het Stadarchief Amsterdam kostenloos doorzoekbaar. Daarmee is in relatie tot Ommerschans een schat aan gegevens beschikbaar gekomen: een significant deel van de Schansbevolking kwam uit Amsterdam of kwam uiteindelijk in Amsterdam terecht.

Zo vinden we Jacoba van der Wagt en haar echtgenoot terug in het Ned.Herv.Diaconie Mannen-en Vrouwenhuis aan de Amstel no 51, tegenwoordig bekend als museum de Hermitage.

 

Bevolkingsregister 1865-1892 - Stadsarchief Amsterdam

Daar zien we dat Jacoba is overleden in 1880 (78 jaar oud) en haar man in 1884 (80 jaar oud).

In datzelfde tehuis vinden we ook haar jongere zus Johanna Maria. Zij overlijdt daar op 18 januari 1876, 70 jaar oud.

 

lees ook:

 

 

Auteur:Helmuth Rijnhart
Trefwoorden:Ommerschans, Maatschappij van Weldadigheid, Dagelijks nieuws ommerschans
Personen:Johanna Maria Paradijs, Pieter Van Der Wagt, Christiaan Sepp
Periode:1823-1850
Locatie:Overijssel, NL, Vinkenbuurt, Balkerweg 76
Thema's:Dagelijks nieuws van de Ommerschans, Verhalen

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.